เหตุใดจึงเปลี่ยนล้อรถไฟเมื่อเข้าสู่รัสเซีย

มาตรวัดการรถไฟของจีนและรัสเซียแตกต่างกัน ทำให้เกิดความเสี่ยงอย่างมากที่จะเกิดการตกรางหากเป็นเช่นนั้น ล้อรถไฟ จะไม่มีการเปลี่ยนแปลงเหตุใดทั้งสองประเทศจึงมีมาตรวัดที่แตกต่างกันนี้มาตรวัดมาตรฐานโลกเกิดขึ้นได้อย่างไร?

มาตรวัดมาตรฐานโลก:

ปัจจุบันมีเกจที่แตกต่างกันมากกว่า 30 ชนิดทั่วโลก แบ่งประเภทกว้าง ๆ เป็นเกจแคบ เกจมาตรฐาน และเกจกว้างเกจที่มีขนาดเล็กกว่า 1,435 มิลลิเมตร ถือเป็นเกจแคบ โดยมีขนาดหลักๆ ได้แก่ 1,067 มม., 1,000 มม. และ 762 มม. ใช้เป็นหลักในประเทศต่างๆ เช่น ญี่ปุ่น เวียดนาม คองโก และแซมเบียมาตรวัดมาตรฐานนั้นแม่นยำ 1435 มมซึ่งใช้โดยประเทศส่วนใหญ่ คิดเป็นประมาณ 60-70% ทั่วโลก รวมถึงจีน สหราชอาณาจักร และสหรัฐอเมริกาเกจที่มีขนาดใหญ่กว่า 1,435 มิลลิเมตร จัดอยู่ในประเภทเกจกว้าง โดยส่วนใหญ่แสดงโดยรัสเซีย อาร์เจนตินา และชิลี

ทำไมต้องเกจมาตรฐาน 1435 มิลลิเมตร?

เหตุใดจึงเลือก 1,435 มิลลิเมตรเป็นขอบเขตระหว่างเกจกว้างและแคบเหตุใดมาตรวัดนี้จึงถือเป็น 'เกจมาตรฐาน'คำตอบอยู่ที่ความกว้างของหลังม้าสองตัวเมื่อ 2,000 กว่าปีก่อน

กว่า 2,000 ปีที่แล้ว รถม้าศึกของโรมันที่ลากด้วยม้า 2 ตัวแพร่หลายในกรุงโรม โดยระยะห่างระหว่างล้อทั้งสองนั้นบังเอิญตรงกับความกว้างของด้านหลังม้าสองตัว นั่นคือ '4 ฟุต 8 1/2 นิ้ว' ซึ่งเท่ากับ 1,435 มิลลิเมตรต่อจากนั้น ผู้ออกแบบรถรางไฟฟ้าซึ่งได้รับอิทธิพลจากงานของเขาเกี่ยวกับรถลากด้วยม้า ได้นำมาตรวัดแบบเดียวกันนี้มาใช้กับรถรางเมื่อมีการพัฒนาทางรถไฟในอังกฤษ ในตอนแรกพวกเขาปฏิบัติตามมาตรฐานนี้ และต่อมาสหราชอาณาจักรได้ช่วยเหลือสหรัฐอเมริกาในการสร้างทางรถไฟ ซึ่งพวกเขาก็นำมาตรวัดเดียวกันมาใช้ด้วยเมื่อเวลาผ่านไป 1,435 มิลลิเมตรก็กลายเป็นมาตรวัดมาตรฐาน

ข้อดีของเกจแบบกว้างและแบบแคบมีความแตกต่างกันหรือไม่?

ก่อนอื่นมาพิจารณาความสามารถในการรับน้ำหนักแม้จะมีมาตรวัดเพียงเท่านั้น 1,067 มมตามแบบฉบับของรถไฟรางแคบเช่นในแอฟริกาใต้และควีนส์แลนด์ ประเทศออสเตรเลีย ปริมาณสินค้าที่บรรทุกโดยรถไฟในการวิ่งแต่ละครั้งยังคงมีอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งเทียบได้กับความสามารถในการรับน้ำหนักบรรทุกของรถไฟขนาดกว้างของรัสเซียความสามารถในการรับน้ำหนักของเกจวัดแคบเทียบกับเกจมาตรฐานนั้นแทบไม่มีความแตกต่างกัน

ต่อไปเรามาดูต้นทุนการก่อสร้างกันแม้ว่าทางรถไฟแบบแคบจะมีเกจที่เล็กกว่า แต่ก็ยังต้องมีการวางรางจำนวนมากดังนั้นโดยรวมแล้วต้นทุนการก่อสร้างทางรถไฟสายแคบจึงใกล้เคียงกับต้นทุนการก่อสร้างทางรถไฟขนาดเบามาตรฐานเฉพาะเมื่อมาตรวัดน้อยกว่า 3 ฟุตเท่านั้นจึงจะสามารถประหยัดต้นทุนได้อย่างมาก แต่ทางรถไฟที่มีมาตรวัดดังกล่าวมีความสามารถในการรองรับที่จำกัด และส่วนใหญ่จะใช้ในส่วนต่างๆ เช่น ทางรถไฟบนภูเขาที่มีความจุจำกัด และไม่ค่อยได้ใช้ในส่วนปกติ

เมื่อเวลาผ่านไป ประเทศต่างๆ ก็ค่อยๆ พยายามขยายและบูรณาการเครือข่ายรถไฟของตนคาดว่ามาตรวัดของประเทศต่างๆ อาจจะมาบรรจบกันเป็นมาตรวัดมาตรฐานต่อไปในอนาคตอย่างไรก็ตาม การบรรลุมาตรฐานสากลในระยะสั้นอาจเป็นเรื่องท้าทาย และเส้นทางสู่การบูรณาการระบบรางทั่วโลกยังอีกยาวไกล